JAN DUSZA

Urodził się 4 marca 1912 r. w Woli Łużańskiej jako syn rolnika Józefa i Wiktorii z Gubałów. Był starszym bratem Ludwika – znanego działacza ludowego.

Po ukończeniu szkoły po­wszechnej w Woli Łużańskiej uczęszczał do gimnazjum im. M. Kromera w Gorlicach. Będąc uczniem szkoły średniej już w roku 1928 wraz z innymi działaczami młodzieżowymi rozpoczął pracę polityczną wśród miejscowej młodzieży, należącej do sanacyjnych kół Związku Młodzieży Ludowej. Wraz grupą młodzieży ze szkół średnich i wyższych rozpoczął przekształcanie tych kół na koła „Wici” mimo zdecydowanego sprzeciwu ze strony władz sanacyjnych.

W 1931 roku doszło do zjednoczenia Stronnictwa Chłopskiego, PSL „Wyzwolenie” i PSL „Piast”, a młody Jan Dusza jako jeden z pierwszych znalazł się w szeregach Stronnictwa Ludowego (SL). W 1932 r. wszedł w skład pierwszego zarządu powiatowego Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczpospolitej (ZMW RP) „Wici”.

Po zdaniu matury w 1931 r. podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersyte­tu Jagiellońskiego, uzyskując dyplom magistra prawa. W okresie studiów w latach 1933-34 był prezesem krakowskiego oddziału Polskiej Akademickiej Mło­dzieży Ludowej. Jednocześnie był członkiem Rady Nadzorczej krakowskiego wojewódzkiego oddziału ZMW RP „Wici”, a w latach 1934-35 redagował miesięcznik „Znicz” oraz miał duży wpływ na oblicze czasopisma „Młoda Myśl Ludowa”, na łamach którego dochodziło w latach trzydziestych do wymiany poglądów inteligencji ludowej. Pismo było kolportowane w kręgach działaczy SL, ZMW RP oraz wśród studentów-ludowców.

Pomimo nawału zajęć nie zapominał o swych rodzinnych stronach. Pojawiał się często na zebraniach członków Towarzystwa Teatrów i Chórów Ludowych w Łużnej, gdzie prowadził akcję odczytową. Przemawiał też na pierwszych obchodach święta ludowego, jakie odbyły się w Łużnej 15 maja 1932 roku. W czasie lipcowego starcia z policją został aresztowany wraz z Marianem Czuchnowskim i Bonifacym Baranem. Został im później wytoczony proces sądowy. W latach 1935-38 był zastępcą członka Rady Na­czelnej SL.

Już na początku okupacji wszedł jako sekretarz w skład Zarządu Głównego ZMW „Wici” i wraz z innymi działaczami przystąpił do odbudowy struktur organizacyjnych. Działał w szeregach SL „Roch” pełniąc funkcję sekretarza Głównej Komisji Programowej Centralnego Komitetu SL (zamienionej w 1943 w centralny wydział planowania). Był znany pod pseudonimami „Tamski” i „Zielonka”. W jego gestii leżało redagowanie konspiracyjnych pism ludowców.

Po wojnie został wybrany na członka Prezydium Tymcza­sowego Komitetu Wykonawczego Polskiego Stronni­ctwa Ludowego, a później Naczelnego Komitetu Wy­konawczego PSL. Funkcję te pełnił do czasu likwidacji PSL (XI 1949). W okresie od grudnia 1945 do kwietnia 1947 był jednocześnie prezesem ZMW RP „Wici”. Po zjednocze­niu ruchu ludowego wszedł do Zjednoczonego Stron­nictwa Ludowego, w którym po „odwilży” paździer­nikowej 1956 r. zaczął ponownie aktywnie działać. W latach 1957-61 był posłem na Sejm II kadencji i przez 17 lat (1957-74) z ramienia ZSL podsekretarzem stanu w Ministerstwie Finansów. Wchodził w skład Komitetu Honorowego Jubileuszu 50-lecia Teatru i Chóru Ludo­wego i otwarcia Wiejskiego Domu Kultury w Łużnej oraz uczestniczył w jego otwarciu w 1963 roku. W okresie 1969-76 był członkiem Naczelnego Komitetu ZSL, a następnie członkiem Głównej Komisji Rewizyjnej Stronnictwa. Znany jest też jako autor licznych publikacji z zakresu bankowości i spółdzielczości.

Zmarł 13 listopada 1980 r. w Warszawie i spoczął w części wojskowej Cmentarza Po­wązkowskiego. Za swą ludową działalność został odznaczony m. in. Orderem Sztan­daru Pracy I kl. oraz Krzyżami Komandorskim i Oficer­skim Orderu Odrodzenia Polski