JÓZEF DUMA

Urodził się 19 marca 1909 r. w Jeziorku koło Tarno­brzega. W okresie międzywojennym był kilkakrotnie więziony w pow. tar­nobrzeskim za działalność w ZMW RP „Wici” i Stronnictwie Ludowym (SL).

Po wybuchu wojny nie zaprzestał działalności politycznej, lecz po aresztowaniach na terenie pow. tarnobrzeskiego zmuszony był do ukrywania się. Jesienią 1940 r. przy­był do swego brata Tomasza w Woli Łużańskiej, gdzie zetknął się z gorlickimi działaczami „Ro­cha”. W 1941 r. wstąpił do BCh, a w 1942 r. został powołany na komendanta Obwodu Straży Chłopskiej w Gorlicach. W działalności konspiracyjnej i partyzanckiej posłu­giwał się pseudonimem „Dąb”. Zaliczał się do pierwszych partyzantów w Woli Łużańskiej. Początkowo żołnierze podziemia schodzili się wieczorami na miejscu umówionym i stąd wyruszali na akcję; po wykonaniu swoich zadań, rozchodzili się nad ranem do swych domów, stając do normalnej pracy. W później­szym okresie część partyzantów przebywała stale w oddziale party­zanckim, który kwaterował w lasach, czy też w zaroślach nad rze­kami. Po aresztowaniach na skutek zdrady we wrześniu 1942 roku ruch ludowy został na pewien czas sparaliżowany. Dopiero w kwietniu 1943 roku do jego uaktywnienia przyczynili się kilku działaczy ludowych z J. Dumą na czele.

„Dąb” zajął się organizacją wydawnictwa „Naszej Drogi”, pisma terenowego organu kierownictwa ruchu ludowego w powiecie. Pismo było powielane w zagrodzie członka podziemia w Rzepienniku Suchym. W marcu 1944 r. wyłoniona została Powiatowa Komenda Ludowej Straży Bezpieczeństwa (LSB), a na jej czele stanął Józef Duma „Zagłoba”.

Podniosłym wydarzeniem w konspiracyjnym życiu mieszkańców Woli Łużańskiej był zorganizowany obchód Święta Ludowego, odbyty w przeddzień Zie­lonych Świąt 1944 r. w zagrodzie Adama Onyszkiewicza. W izbie chłopskiej zebrali się działacze Rocha i BCh z całego powiatu, aby pod osłoną nocy oraz przy ubezpieczeniu oddziałów par­tyzanckich BCh odbyć swe tradycyjne święto. Na spotkaniu J. Duma mówił o walce oddziałów BCh z okupantem i o zachowaniu właś­ciwej postawy przez społeczeństwo wobec wroga. Wskazywał, że mimo ofiar i potęgującej się represji okupanta walka o niepodległość Ojczyzny musi być doprowadzona do końca.

W tym czasie „Dąb” brał także udział w pierwszych akcjach zbrojnych oddziału partyzanckiego „Sablik”. Dużej pomocy udzielał również działaczkom Ludowego Związku Kobiet (LZK). Ta kobieca organizacja uzyskała na wsi ogromne poparcie całego społeczeństwa. Stojąc na czele kierownictwa ruchu ludowego w znacznej mierze przyczynił się do scalenia na terenie powiatu Batalionów Chłopskich z Armią Krajową. Dopiero po skrytobójczym zamordowaniu dowódcy oddziału partyzanckiego Kazimierza Wątróbskiego „Sępa” przez nowosądecką grupę AK nastąpił rozpad koalicji, a nie uznanie przez kierownictwo AK delegatów BCh i dążność do rozbrojenia oddziałów chłopskich stały się przyczyną licznych nieporozumień.

Na początku kwietnia 1945 r. odbyło się posiedzenie międzypartyjnej komisji, w której z ramienia SL wzięli udział Ludwik Dusza i J. Duma, który wszedł w skład pierwszej Powiatowej Rady Narodowej w Gorlicach, a jej przewodniczącym prezydium został Ludwik Dusza. Pod koniec lat pięćdziesiątych został pre­zesem Powiatowego Związku Kółek Rolniczych w Gorlicach.

W 1965 r. wziął udział w obchodach 70-lecia istnienia Koła ZSL w Łużnej, gdzie podczas spotkania działaczy ludo­wych z przedstawicielami władz powiatowych i woje­wódzkich podzielił się swymi wspom­nieniami z międzywojennego okresu działalności w Stron­nictwie.

Józef Duma w 1974 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł 2 grudnia 1989 r.